تأثیر آتش سوزی بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و زادآوری درختان (مطالعه موردی: طرح جنگلداری لوه، استان گلستان)

یکی از ویژگی های مهم جنگل های شمال تنوع و غنای بالای گونه های گیاهی آن می باشد. ولی متأسفانه بوم شناسی این جنگل ها تحت تأثیر عوامل مختلف تخریب نظیر آتش سوزی قرار دارند. این تحقیق با هدف بررسی اثر آتش سوزی طبیعی بر زادآوری، تنوع زیستی گیاهی و خصوصیات خاک انجام شده است. مناطق مورد مطالعه در طرح جنگلداری لوه واقع در شرق استان گلستان قرار داشته و در سال های 80 و 85 دچار آتش سوزی سطحی و در سال 89 دچار آتش سوزی شدید شده است. به منظور مقایسه تأثیر آتش سوزی، عرصه هایی که در آن آتش سوزی اتفاق نیفتاده است به عنوان شاهد در کنار آن با شرایط یکسان انتخاب شد. جمع آوری اطلاعات میدانی این تحقیق در تابستان 1391 با در نظر داشتن تأثیر آتش سوزی بر تنوع زیستی، زادآوری و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک صورت پذیرفت. در هر عرصه شش نقطه برای نمونه برداری خاک انتخاب گردید. در هر نقطه سه نمونه در عمق های 30-20، 20-10 و 10-0 سانتی متر به روش استوانه فلزی (قطر 8 سانتی متر) نمونه برداری شد. نتایج داده های میدانی نشان داد که آتش سوزی باعث کاهش درصد تاج پوشش و افزایش درصد پوشش علفی و زادآوری شده و همچنین باعث افزایش تراکم زادآوری گونه هایی نظیر ولیک، ازگیل و پیشگام در منطقه سوخته شده است. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار شاخص های تنوع زیستی گیاهان چوبی در منطقه آتش سوزی شده در سال 1385 بوده است. همچنین بیشترین شاخص های غنا و تنوع در گونه های علفی در منطقه آتش سوزی شده در سال 1380 و شاخص یکنواختی در منطقه آتش سوزی شده در سال 1389 مشاهده شد. خصوصیات شیمیایی خاک در منطقه آتش سوزی شده شامل پتاسیم و فسفر از سال 1380 تا 1389 در هر سه عمق کاهش یافته است. درصد کربن آلی در عمق سطحی خاک افزایش و در دو عمق دیگر کاهش یافته است. خصوصیات فیزیکی خاک در منطقه آتش سوزی شده شامل درصد رطوبت و سیلت خاک از سال 1380 تا 1389 در هر سه عمق کاهش یافته و مقدار وزن مخصوص ظاهری، هدایت الکتریکی و ph خاک نیز افزایش یافته است. نتایج حاصل حاکی از اثرات معنی دار بر برخی از ویژگی های خاک از جمله وزن مخصوص ظاهری، درصد رطوبت، هدایت الکتریکی، ph، ماده آلی، کربن آلی، نیتروژن کل، نسبت کربن به نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل جذب می باشند در حالی که بر میزان آهک تأثیر معنی داری نداشت.